Στο Φεστιβάλ του Βερολίνου πριν από λίγες μέρες το πρόγραμμα ήταν γεμάτο με ταινίες εποχής ή ταινίες που αφορούσαν καταστάσεις του παρελθόντος. Κάθε σινεφίλ, ωστόσο, που έβγαινε από την αίθουσα, στο σήμερα έστριβε τις σκέψεις του, τα τωρινά προβλήματα έφερνε μπροστά του, τις υποδόριες διαδρομές που υπαινίσσονταν οι ταινίες που είδε ακολουθούσε. Ηταν μια απολύτως επιτυχημένη επιλογή του καλλιτεχνικού διευθυντή της Μπερλινάλε, Ντίτερ Κόσλικ, που αφενός δεν επένδυσε σώνει και καλά σε εντυπωσιακές δημιουργίες, αλλά έφτιαξε συνολικά ένα πρόγραμμα που κάτι είχε να πει για τους γρίφους και τις θηλιές του σήμερα...
Τηρουμένων των αναλογιών, είναι ο ίδιος τρόπος με τον οποίο λειτουργεί εδώ και 14 χρόνια ο Δημήτρης Εϊπίδης στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης που ξεκινά την Παρασκευή 9 Μαρτίου και θα διαρκέσει μέχρι τις 18 Μαρτίου. Αλλά, έτσι κι αλλιώς, είναι ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί πλέον το σύγχρονο ντοκιμαντέρ σ' όλο τον κόσμο, αλλά και το ελληνικό -το ίδιο το φεστιβάλ συνέτεινε αρκετά σ' αυτό. Ανήσυχα βλέμματα σε ανθρώπους, καταστάσεις, συμπεριφορές, γεγονότα που αφορούν τα προβλήματα του σήμερα, αλλά και νέες ματιές σε παλιά υλικά, ουσιαστικά ένα ανοιχτό πάτσγουορκ δοκίμιο για πράγματα σημαντικά, ζέοντα και σοβαρά. Με άλλα λόγια, ένα φεστιβάλ που ποντάρει πολλά στην αφύπνιση, στην ευαισθητοποίηση και στη συμμετοχή περισσότερο, παρά στην ίδια την κινηματογραφική γραφή. Υπάρχουν πολλές αντιρρήσεις επ' αυτού, κυρίως από τους θιασώτες του «τρόπου» με τον οποίο συνομιλεί με το θέμα ο κινηματογραφικός και ο τηλεοπτικός φακός, αλλά η χρησιμότητα είναι μάλλον πρόδηλη, ειδικά σήμερα.
Σ' αυτό το πλαίσιο η έναρξη του φετινού φεστιβάλ με το ημιντοκιμαντέρ του Τόνι Γκάτλιφ «Indignados», με φόντο το κίνημα των αγανακτισμένων ήταν μάλλον μια επιλογή – μονόδρομος, όχι μόνο γιατί η Αφρικανή μετανάστρια ξεκινά από την Ελλάδα την περιπλάνησή της στον ευρωπαϊκό Νότο και στη συσσωρευμένη αδικία και οργή, αλλά και γιατί είναι το πιο άμεσο δείγμα του πώς το σινεμά μπορεί ν' «ακουμπά» πάνω στην πραγματικότητα. Μια σειρά άλλων επιλογών της φετινής χρονιάς επιβεβαιώνει όλα τα παραπάνω, ενώ ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δώσει κανείς στα σημαντικά ονόματα σκηνοθετών που και επιλέγουν το ντοκιμαντέρ ως μέσο και μιλούν για θέματα που πολλές φορές αποδεικνύονται ταμπού.
Ειδικά το θέμα των φυλακών, της θανατικής ποινής και της ενοχοποίησης κυριαρχεί στον προβληματισμό πολλών σκηνοθετών: ο Βέρνερ Χέρτζογκ στο «Into the Abyss: A Tale of Death, a Tale of Life» κινηματογραφεί κυριολεκτικά από απόσταση αναπνοής το πορτρέτο ενός καταδικασμένου σε θάνατο κι ενός άλλου σε ισόβια για μια υπόθεση, ενώ οι Τζο Μπέρλιντζερ, Μπρους Σινόφσκι στο πολυσυζητημένο «Paradise Lost 3: Purgatory» παρακολουθούν τη δίκη τριών εφήβων – εξιλαστήριων θυμάτων.
Ο θεατής και του φετινού φεστιβάλ θα έρθει αντιμέτωπος με απροσδόκητες ιστορίες και απίθανες καταστάσεις, από τη μια άκρη της γης στην άλλη. Με αφιερώματα στη δανέζικη και στη βαλκανική παραγωγή, με φόκους σε πρόσωπα όπως ο Εγιάλ Σιβάν και ο Αγγελος Αμπαζόγλου και με ταινίες – ντοκουμέντα από ανθρώπους όπως ο Τζαφάρ Παναχί και ο Πατρίτσιο Γκουσμάν, το 14ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης σίγουρα έχει κάτι σημαντικό για τον καθένα μας. Αλλοι το λένε παρηγοριά, άλλοι έναυσμα.
