Αγαπούσε την ομορφιά, αλλά και τις ρυτίδες, γιατί στα μάτια του ελευθέρωναν την πείρα της ζωής. Και είναι στιγμιότυπα ζωής άλλων εποχών, από το Ρίμινι και τα Δεκεμβριανά μέχρι Σαρακατσάνες, βοσκούς, νομάδες στην έρημο, αλλά και τη Μελίνα Μερκούρη, την Ελλη Λαμπέτη και τον Ζαν Κοκτό στη διάρκεια κινηματογραφικών γυρισμάτων, που διαφύλαξε μέσα στο χρόνο ο φακός του Δημήτρη Παπαδήμου. Αναδρομική έκθεση στη δουλειά του καλλιτέχνη με τίτλο «Δημήτρης Παπαδήμος – Ταξιδιώτης φωτογράφος» θα παρουσιάσει το Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης, που θα εγκαινιαστεί την Τετάρτη 16 Μαΐου, στο Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης (Βίλα Καπαντζή, Β. Ολγας 108).
Η έκθεση παρουσιάστηκε με επιτυχία αρχικά στην Αθήνα. Ωστόσο, στη Θεσσαλονίκη, δεν είναι η πρώτη φορά που το κοινό θα έχει την ευκαιρία να απολαύσει το έργο του, αφού είχε προηγηθεί μια έκθεση στο πλαίσιο της Φωτοσυγκυρίας ήδη το 2002. Αυτήν τη φορά οι επισκέπτες στο ΜΙΕΤ θα μπορέσουν να σχηματίσουν μια εικόνα του έργου του Παπαδήμου από τα πρώτα χρόνια της ενασχόλησής του με τη φωτογραφία, στην Αίγυπτο την περίοδο του πολέμου, μέχρι και το 1980. Μέσα από περισσότερες από 200 φωτογραφίες (επιλογή από το αρχείο 65.000 αρνητικών και των αντίστοιχών τους κοντάκτ που η σύζυγός του Λιάνα Παπαδήμου δώρισε στο ΕΛΙΑ μετά το θάνατό του, το 1994), καλύπτονται χρονικά τέσσερις δεκαετίες και γεωγραφικά η λεκάνη της Μεσογείου, με έμφαση στην Αίγυπτο και την Ελλάδα. Η έκθεση υπενθυμίζει στους παλιότερους έναν καλλιτέχνη καταξιωμένο και γνωστό στην εποχή του και τον συστήνει στους νεότερους. Ο άνθρωπος και τα έργα του πρωταγωνιστούν στην έκθεση. Ανθρωποι και τοπία από την έρημο, το Νείλο, το Σινά, την Γκάνα, την Κύπρο, την ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα. Με την ιδιότητα του στρατιωτικού φωτογράφου των ελληνικών δυνάμεων της Μέσης Ανατολής την περίοδο του Β' Παγκόσμιου Πολέμου και του συνεργάτη του Γραφείου Τύπου της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης, οι φωτογραφίες του αποτελούν μαρτυρίες και για σημαντικά γεγονότα της εποχής. Η περίοδος του πολέμου αποτυπώνεται από το φακό του Παπαδήμου με σκηνές από τη Μέση Ανατολή, το Ρίμινι και τα Δεκεμβριανά. Επιπλέον, ιδιαίτερη ενότητα της έκθεσης συνιστούν τα πορτρέτα Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών και συγγραφέων, όπως των Μίνου Αργυράκη, Γιάννη Τσαρούχη, Ναταλίας Μελά, Ελλης Λαμπέτη, Γιώργου Σεφέρη, Λόρενς Ντάρελ και Ζαν Κοκτό.
Ο «Μαύρος Αγγελος» και μια «αλλιώτικη» καμήλα
«Ο Δημήτρης ήταν γεμάτος αγάπη, γι' αυτό και φωτογράφιζε μόνον ό,τι αγαπούσε και ό,τι του μιλούσε μέσα του. Αγαπούσε, όμως, και πάρα πολύ τις ρυτίδες στο πρόσωπο, είτε ήταν άντρας είτε γυναίκα», αποκαλύπτει στον «ΑτΚ» η σύζυγός του, Λιάνα Παπαδήμου, και εξηγεί: «Και όταν του έλεγα τα πορτρέτα να μην είναι τόσο κοντινά που να φαίνονται οι ρυτίδες, μου απαντούσε ότι ''είναι η πείρα της ζωής''. Ενα ρητό που είχε και το οποίο έχει εμφυσήσει και σε εμάς ήταν ότι ''η ζωή είναι πάρα πάρα πολύ όμορφη, αλλά είναι πάρα πολύ μικρή. Γι' αυτό, σας παρακαλώ, μη μου την εξευτελίζετε. Αστε να τη ζήσω όμορφα''. Και η αλήθεια είναι πως σ' ό,τι άσχημο γύριζε την πλάτη. Δε θύμωνε. Δεν έκανε φασαρίες και ποτέ δε μας επέτρεπε να πάρουμε λουλούδια από ένα ανθοπωλείο. Μας έλεγε ότι ο Θεός έφτιαξε το αγριολούλουδο και ποιος μπορεί να φτιάξει άλλος αυτό». Η ίδια αποκαλύπτει ότι η αγαπημένη του φωτογραφία ήταν ο «Μαύρος Αγγελος»: «Απεικόνιζε μια αραπίνα με δυο περιστέρια στα χέρια, που τα φτερά τους ήταν σαν να έχουν τη θέση δικών της φτερών. Ηταν η πρώτη φωτογραφία για την οποία είχε ακούσει ''μπράβο'' και τη λάτρευε. Και, παρόλο που δεν έδινε φωτογραφίες του, αυτήν τη χάριζε σε αγαπημένα του πρόσωπα. Οσο για τη δικιά μου αγαπημένη φωτογραφία -την οποία και αναζητώ, αλλά δεν μπορώ να βρω-, είναι αυτή που απεικόνιζε μια καμήλα στο μάτι της οποίας αντικατοπτριζόταν μια πυραμίδα. Ηταν μια φωτογραφία που είχε δείξει σε μια έκθεση που είχε κάνει στο Ζάππειο, για την Αίγυπτο. Και, αν ζούσε σήμερα, θα συμφωνούσε μαζί μου να κρατήσουμε την αγάπη στη ζωή και την ψυχή μας, επειδή είναι αυτό που λείπει περισσότερο στις μέρες μας».
Ο Μάνος Χαριτάτος, στον πρόλογο του φωτογραφικού λευκώματος που συνοδεύει την έκθεση (περιλαμβάνει 504 φωτογραφίες και κείμενα του Κωστή Λιόντη, της Ματθίλδης Πυρλή, της Βασιλικής Χατζηγεωργίου και της Heba Farid), αναφέρει: «Μέλος της ελληνικής κοινότητας του Καΐρου ο φωτογράφος Δημήτρης Παπαδήμος (1918 - 1994) ξεπέρασε τα όριά της. Συγχρωτίστηκε με Αραβες και Ευρωπαίους διανοούμενους, συνεργάστηκε με τα εγκυρότερα περιοδικά της εποχής του και εικονογράφησε βιβλία Αγγλων περιηγητών. Με μοναδική ευαισθησία επέλεξε και συνέθεσε εικόνες από τα ταξίδια του στην ανατολική Μεσόγειο και ιδιαίτερα στην Ελλάδα, όπου εγκαταστάθηκε οριστικά το 1956. Το σύνολο του έργου του απόκειται ως αρχείο Δημήτρη Παπαδήμου στο Φωτογραφικό Αρχείο του ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ. Η γενναιόδωρη κατάθεση του υλικού έγινε τμηματικά: ξεκίνησε τα έτη 1992 και 1993 από τον ίδιο τον δημιουργό, καλό φίλο του ΕΛΙΑ και του Αιγυπτιώτη πατέρα μου Δημήτρη Χαριτάτου, και συνεχίστηκε μετά τον θάνατό του το 1994, με δωρεές της χήρας του Λιάνας Παπαδήμου και του γιου του Γιάννη. Ο ανά χείρας τόμος αποτελεί μικρό αντίδωρο στην οικογένεια Παπαδήμου και εκφράζει το πάγιο μέλημα του ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ για την αξιοποίηση και την ανάδειξη των συλλογών του, αλλά και για την απόδοσή τους στο ευρύ κοινό».
Σύντομο βιογραφικό
Ο Δ. Παπαδήμος γεννήθηκε στο Κάιρο το 1918, μέσα στην ανθούσα εκεί ελληνική παροικία. Εφηβος ακόμα πειραματίστηκε με τη φωτογραφία. Οπως εξηγεί και η σύζυγός του, «σπούδασε για μικρό διάστημα στη Γαλλία σκηνοθεσία, αλλά ο πόλεμος τον έκανε να σταματήσει. Ομως πάντα τον ενδιέφερε ο χώρος και μάλιστα δούλεψε και σε ταινίες ως φωτογράφος ή βοηθός παραγωγής». Συστηματικά, όμως, ασχολήθηκε με τη φωτογραφία στα χρόνια της υπηρεσίας του ως στρατιωτικού φωτογράφου στις ελληνικές δυνάμεις Μέσης Ανατολής και στο Γραφείο Τύπου της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης. Με τη λήξη του πολέμου και την τραγωδία των Δεκεμβριανών, συνδύασε τα δύο του πάθη: το ταξίδι και τη φωτογραφία και, λίγο πριν από τη μόνιμη εγκατάστασή του στην Ελλάδα, ο Παπαδήμος ταξίδεψε στην Αίγυπτο, τη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή και κατέγραψε τον άνθρωπο και τα έργα του -με ματιά βαθιά ανθρώπινη, αποφεύγοντας τη γραφικότητα. Από τη δουλειά του και τη συνεργασία του με Βρετανούς, κυρίως, συγγραφείς προέκυψαν εκθέσεις και εικονογραφημένα ταξιδιωτικά βιβλία. Υπήρξε συνεργάτης των περιοδικών «Εικόνες», «Ηώς» και «Ταχυδρόμος», ενώ παράλληλα συνεργάστηκε με τον ΕΟΤ και το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης. Το επιστέγασμα της φωτογραφικής του δραστηριότητας υπήρξε η έκδοση του λευκώματος με τίτλο «Η Ελλάδα που Φεύγει», το 1974, από τις εκδόσεις «Ολκός».
Η έκθεση θα παραμείνει ανοιχτή για το κοινό μέχρι και την Παρασκευή 27 Ιουλίου. Μέχρι την Παρασκευή 15 Ιουνίου θα ισχύει το ωράριο Τρίτη 9:00-16:00, Τετάρτη & Πέμπτη 14:00-21:00, Παρασκευή, Σάββατο & Κυριακή 10:00-18:00 και από τη Δευτέρα 18 Ιουνίου Δευτέρα & Τρίτη 14:00-21:00, Τετάρτη, Πέμπτη & Παρασκευή 9:00-16:00 (Σάββατο & Κυριακή κλειστά). Για ομαδικές επισκέψεις καλό είναι να προηγείται συνεννόηση με το ΜΙΕΤ (τηλ.: 2310/295.170-1).ΤΗΣ ΓΙΩΤΑΣ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ-agelioforos.gr
